Voor menigeen zal gelden dat wanneer je het hebt over vormgeving of design Fryslân nou niet het eerste is waar je aan denkt. Sterker nog: op de kaart van Nederland waar de regio’s voor de creatieve industrie zichtbaar worden gemaakt (Advies Topsector Creatieve Industrie pag. 4) is Fryslân een onontgonnen gebied. Of is het een blinde vlek?
Kwantitatief tellen we niet mee, maar kwalitatief? We lopen misschien niet in het gareel, toch hebben we in de kern wel het nodige in huis. Er is echter iets waar we maar moeilijk grip op weten te krijgen, misschien omdat het voor ons zo vanzelfsprekend is. Op mijn verzoek deed Jelle Post in 2009 onderzoek naar de culturele identiteit die aan de basis ligt van vormgevend Fryslân. Een zoektocht naar de kernwaarde van wat we dan maar de vermeende nuchtere Friese instelling noemen en of dat terug te zien is in wat Friese vormgevers ontwerpen. Het veldwerk is te zien op http://www.bagaazje.nl. Uiteindelijk concludeert Jelle in Noorderbreedte (jaargang 34 nummer 5) dat Fryslân prachtig is, maar elders is het ook prachtig. Natuurlijk, niets nieuws onder de zon, maar het is wel zeldzamer aan het worden.
Fryslân heeft wel degelijk iets te bieden als het gaat om de creatieve industrie. Aan de ene kant de recente opkomst van de game industrie – serious gaming is booming business in Leeuwarden, en dat klinkt door tot over de grenzen. Ook reist de zon voor het toepassen van sociale media en vormgeving in de popcultuur. Het hoger beroepsonderwijs neemt het voortouw. Er groeit een netwerk van jonge dynamische creatieve cultuur. Het waait niet over want een groot deel van het jonge creatieve talent ontdekte dat ze prima vanuit Fryslân kunnen blijven werken. De digitale wereld is virtueel en kent geen grenzen of fysieke hotspots. Zo zie je maar dat wat met het herenakkoord rigoureus leek gesnoeid uiteindelijk wel weer kan opbloeien, en misschien zelfs sterker voor de dag komt.
Maar Fryslân heeft daarnaast nog een oorspronkelijke en sterke troef in handen: ruimte, rust en lucht… en water, stille wateren, met de spreekwoordelijke diepe gronden. Elders hapt de creatieve industrie naar lucht – die we hier in overvloed hebben. We hebben hier voldoende perspectief, zuurstof en licht; de bouwstenen van ons bestaan en de stille bron van creativiteit. Die zit in onze genen. We weten vanuit die essentie vorm te geven. Daar timmeren we welles waar niet mee aan de weg.
Het hart van creativiteit bedenk je niet, dat ontstaat. Je hebt er inspiratie en rust voor nodig, vroeg of laat komt het vanzelf uit je vingers. Design raakt wanneer het de essentie weerspiegelt. In Fryslân hebben we die ingrediënten en zijn vertrouwd met het gevoel om er iets van te maken, met onze blote handen.
Wanneer ik alvast zo vrij mag zijn om een voorzet te geven voor de komende cultuurnota van de provincie: zet het verbinden van de jonge digitale cultuur met onze vertrouwde creatieve bronnen bovenaan het prioriteitenlijstje. Kortom: sla een brug tussen kunstnijverheid en de digitale wereld. En verder vooral de vensters nog wat verder openzetten. Niet op een kier, maar gewoon creatieve frisse lucht als exportproduct – frisse wind voor de creatieve industrie.
Bovenstaand artikel staat als opinie in De Moanne, algemeen cultureel opinieblad voor Fryslân, jaargang 10 nummer 8 een themanummer over design.
noot: voor een deel geïnspireerd op ‘Out of Touch’ Premsela Lezing 2011 door Richard Sennett (www.premsela.org)
designintermediair 